همانطور که می دانید یکی از مهم ترین اجزای ساختمان که کارایی و عمر ساختمان وابسته به کارایی و عمر آن است سیستم لوله کشی ساختمان می باشد. بشر همواره در هنگام برنامه ریزی برای ساختن یک ساختمان، به دنبال استفاده از لوله هایی بوده است که نشت و ترکیدگی کمتر و دوام و طول عمر بالاتری داشته باشند.
در این حوزه نیز در برخی مواقع موفق عمل کرده و لوله هایی را به کار برده است که حتی پس از اتمام عمر ساختمان سالم و بدون ایراد باقی مانده اند و هنوز کارایی لازم را دارند. اما این چه لوله ای است که می تواند سالیان سال بدون آسیب، به اندازه عمر ساختمان یا حتی بیشتر دوام داشته باشد، لوله های نسل جدید در این مورد تا چه حد موفق عمل کرده اند و علت آن چیست؟ برای یافتن پاسخ سوالات خود با ما همراه باشید.
در این متن به معرفی و مقایسه دو نوع از لوله های مورد استفاده در بازار امروز صنعت لوله کشی ساختمان، لوله های تک لایه و پنج لایه و بررسی تفاوت آنها می پردازیم.
انواع لوله 5 لایه و تک لایه
لوله تک لایه چیست؟ لوله تک لایه که به نام های مختلف لوله پلی پروپیلن، لوله PP، لوله سبز و لوله سفید مشهور است، نتیجه تکامل فناوری در جهت حذف و جایگزینی لوله های فلزی برای انتقال آب میباشد.
لوله های تک لایه اولیه به رنگ سبز بوده و به سبب ترکیب ساختار شان (رنگدانه های سبز موجود در ترکیب آنها) باعث ایجاد بو و مزه در سیال عبوری (عموما آب) می شدند. از این رو کارخانجات تولید لوله های تک لایه این محصول را با تغییر اندک در ساختار به رنگ سفید تولید کردند که مشکل تغییر در مزه و بوی آب را نیز برطرف نمایند. اما هنوز هم در بازار بیشتر افراد لوله های تک لایه را با نام لوله های سبز می شناسند.
از لوله های تک لایه سبز امروزه بیشتر در تاسیسات تهویه مطبوع ساختمانها، سیستم های گرمایی خورشیدی، صنایع کشتی سازی، محیط های اسیدی و قلیایی، فاضلابهای صنعتی و … استفاده می شود در حالی که بهترین گزینه برای لوله کشی های آب آشامیدنی لوله های تک لایه سفید هستند.
ویژگی ها و مزایای لوله تک لایه
ساختار لوله های تک لایه بگونه ای است که در مقابل زنگ زدگی مقاومت بالایی دارد و موجود زنده ای در آن تولید و رشد نمی کند. در شرایط عادی (دمایی حدود 20 درجه سانتی گراد با فشار 25 اتمسفر) و بدون آسیب های محیطی لوله های تک لایه می توانند تا 50 سال عمر مفید داشته باشند؛
هرچند که محدوده دمایی استفاده از لوله های تک لایه می تواند از دمای 25 درجه زیر صفر تا 95 درجه بالای صفر گسترده شود اما قرارگیری در شرایط غیرمعمول ممکن است از طول عمر این نوع لوله ها بکاهد.
مزایای لوله تک لایه را می توان شامل مواردی به شرح زیر دانست:
- – داشتن مقاومت بالا در برابر مواد شیمیایی
- – مقاومت بالا در برابر ضربه
- – عدم فرسایش و پوسیدگی
- – عدم خوردگی و زنگ زدگی
- – مقاومت در برابر ایجاد جلبک
- – مقاوم در برابر نفوذ اکسیژن و نور خورشید
- – عملکرد عایق در جهت انتقال صوت و حرارت
- – عدم ایجاد تغییر در رنگ و مزه آب آشامیدنی
- – نصب آسان
- – داشتن ضایعات کمتر
- – و …
معایب لوله تک لایه
هرچند که گفته شد لوله های تک لایه نسل جدید که همان لوله های سفید هستند معایبی همچون نفوذ اکسیژن و نور خورشید به داخل لوله و تاثیر بر طعم و رنگ سیال جاری در آن را از بین برده اند اما این لوله ها نقص دیگری دارند که علت ترجیح بسیاری از افراد برای عدم استفاده از آنهاست و آن انبساط طولی بالای لوله های تک لایه است.
این لوله ها به سبب ساختار پلیمری واحدی که دارند با ایجاد فشار سیال درون خود در دراز مدت دچار انبساط طولی می شوند. این انبساط می تواند رفته رفته باعث نازک شدن لوله ها و از دست رفتن مقاومت مطلوب آنها شود. برای جبران این نقص برخی از پیمانکاران استفاده از پوشش هایی از مصالح مختلف همچون سیمان را بر روی لوله های تک جداره ترجیح می دهند این موضوع می تواند از انبساط طولی لوله ها بکاهد. همچنین برخی دیگر، استفاده از بست و جلوگیری از عملکرد آزاد لوله را با محکم کردن آن به دیوار راه حلی برای رفع مشکل انبساط طولی بالای لوله های تک لایه می دانند.
لوله 5 لایه چیست؟
لوله 5 لایه در حقیقت نوآوری جدیدی محسوب می شود که به سیستم موفق لوله های پلی پروپیلن تک لایه اضافه شده است! توسعه یک ترکیب پلیمری که ایده ای جالب در پس آن است. برای آشنایی با ساختار لوله های پنج لایه با ما همراه باشید.
همانگونه از اسمشان پیداست لوله های پنج لایه ترکیبی از 5 لایه مختلف می باشند و پس از لوله های تماما فلزی و تماما پلیمری به عنوان یک ترکیب جایگزین دارای هر دو ماده پلیمر و فلز وارد بازار شده اند.
تولید لوله های پنج لایه
همانگونه که گفته شد لوله های پنج لایه ترکیبی از لوله های فلزی و پلیمری تک لایه هستند. در تولید این لوله ها لایه فلزی میانی مابین دو لایه پلیمری قرار می گیرد و اتصال آنها توسط دو لایه چسب صورت می پذیرد و در مجموع محصولی تولید می شود که معایب لوله های فلزی و تک لایه پلیمری را با هم حذف می کند.
همچنین لوله 5 لایه مجموع مزایای لوله های فلزی و پلیمری تک لایه را نیز در خود جای می دهد. به عنوان مثال دقت داشته باشید که لوله های فلزی مقاومت بالایی در دما و فشارهای مختلف دارند اما وزن سنگین و نصب دشوار آنها نقصانی در کاربردشان محسوب می شود، همچنین لوله های فلزی به سرعت دچار خوردگی شده و زنگ می زنند.
در مقابل لوله های تک لایه پلیمری وزن سبک دارند و نصب شان آسان است اما مقاومت زیادی در نوسانات دمایی ندارند. حالا لوله های پنج لایه نسل جدید وزن متعادلی داشته، به سبب تماس لایه پلیمری آنها با سیال درون لوله و هوای بیرون، دچار خوردگی و زنگ زدگی نمی شوند، نصبشان آسان است و مقاومت خوبی در برابر تغییرات دما از خود نشان می دهند.
در حقیقت همانطور که می بینید لوله های 5 لایه ضمن حذف مزیت های لوله های فلزی و تک لایه در کنار هم، معایب آنها را حذف می کند و این موضوع باعث پرکاربرد بودن آن در حوزه فعالیت های ساخت و ساز و ساختمانی می شود.
مزایای لوله پنج لایه
در حالت کلی مزایای لوله 5 لایه را می توان شامل مواردی به شرح زیر دانست:
- – لوله های پنج لایه گستره دمایی بالایی برای استفاده دارند.
- – عایق حرارت هستند و سیال گرم را بدون اتلاف انرژی منتقل می کنند.
- – امکان نفوذ اکسیژن به درون لوله در مورد لوله های پنج لایه به صفر رسیده است.
- – لوله های 5 لایه در خواص آب تغییری ایجاد نکرده و طعم و بوی خاصی به آن نمی دهند.
- – مقاومت شیمیایی بالایی دارند و برای انتقال مواد شیمیایی قدرتمندی چون اسیدها و بازها مناسب هستند.
- – فشار آب در این لوله به سبب سطح داخلی صاف و صیقلی آنها دچار تغییر نمی شود و یکنواخت است.
- – نصب آنها آسان است و از این رو فرآیند لوله کشی با استفاده از لوله های 5 لایه زمانبر نیست.
- – این لوله ها همانطور که گفته شد به سبب سطح پلیمری خود دچار رشد جلبک یا سایر موجودات زنده مزاحم نمی شوند.
- – در لوله های 5 لایه به سبب ساپورت لایه فلزی توسط لایه های پلیمری هیچگاه زنگ زدگی مشاهده نمی شود.
- – در مواقع اضطرار و حوادث غیر مترقبه همچون زلزله، لوله های 5 لایه مقاومت بالایی از خود نشان می دهند.
- – این لوله ها تقریبا اشتعال ناپذیر محسوب شده و مقاومت بالایی در برابر شعله دارند.
- – هزینه خرید و نصب لوله های پنج لایه مناسب و در درازمدت مقرون به صرفه است.
- – عمر مفید لوله های پنج لایه زیاد بوده و دوام خوبی از خود نشان داده اند.
برندهای مختلف لوله های پنج لایه به سبب مزایای فراوانی که دارند کاربردهای زیادی نیز در انواع زمینه ها پیدا کرده اند. در صنعت ساختمان سازی می توان از آنها برای لوله کشی و انتقال آب سرد و گرم، سیستم های سرمایش و گرمایش و … استفاده کرد. همچنین در صنعت پزشکی نیز از لوله های 5 لایه در دستگاه های دیالیز و دستگاه های تنفسی برای انتقال سیالات و گازها استفاده می شود.
معایب لوله 5 لایه
همانطور که گفته شد چون لوله های پنج لایه حالت تکامل یافته لوله های فلزی و پلیمری تک لایه هستند و در ایده تولید آنها تمام معایب لوله های نسل پیشین در نظر گرفته شده است، برای برطرف کردن این معایب در مورد لوله های پنج لایه کاملا فکر شده عمل شده است از این رو برای این لوله های مدرن معایب مشخصی در منابع معتبر ذکر نشده است.
این موضوع عدم نقصان در عملکرد و کارایی لوله های پنج لایه است که شاید سبب کاربرد فراوان آن در انواع صنایع و ساختمان سازی گشته و با استقبال بالایی از سوی فعالین حوزه ساخت و ساز و پیمانکاران مواجه ساخته است.
تفاوت لوله تک لایه و 5 لایه
با توجه به آنچه که در بالا بیان شد شاید دریافته باشید که فرق لوله 5 لایه و تک لایه در چیست اما برای وضوح بیشتر این موضوع را مجددا مورد بررسی قرار می دهیم.
همانطور که گفته شد لوله های تک لایه، پلیمرهایی از جنس پلی پروپیلن هستند که به صورت لوله ای و عمدتا استوانه با مقطع دایره درآمده اند. این لوله ها در حال حاضر به رنگ سفید رایج تر هستند.
در حالی که ساختار لوله های پنج لایه، به گونه ای است که لایه ای آلومینیومی توسط دو لایه پلی پروپیلنی ساندویچ شده و چسبی سبب اتصال این لایه ها به هم و در مجموع به وجود آمدن 5 لایه شده است.
در مورد فرق لوله 5 لایه و تک لایه به عبارت ساده می توان گفت سوای مزایا و معایب مشترک و غیرمشترک آنها تفاوت این دو بیشتر مربوط به ساختار و فرآیند متفاوت تولید آنهاست. برای درک بیشتر این تفاوت در نظر داشته باشید که ما یک لوله تک لایه پلی پروپیلن داریم که بر روی آن پوششی از چسب ایجاد می کنیم و لایه ای آلومینیوم را توسط این چسب به لوله تک لایه می چسبانیم حال با در نظر داشتن چسب میانی ما یک لوله 3 لایه شامل یک لایه پلی پروپیلن یک لایه چسب و یک لایه آلومینیوم داریم. حال روی لایه آلومینیوم را مجدد چسب اندود کرده و روی آن را مجددا با لایه ای از پلی پروپیلن پوشش می دهیم.
حال به جرات می توانیم بگوییم یک لوله 5 لایه را به صورت ذهنی تولید کرده ایم. بیان عبارت “ذهنی” به معنی این است که فرآیند تولید لوله 5 لایه چیزی کاملا متفاوت از این تصور ذهنی ما است و در واقعیت از فرآیندی تحت عنوان کو-اکستروژن برای تولید لوله های پنج لایه استفاده می شود.
